Willen we meer of mindervaliden?

Alternatieve titel: Waarom je jezelf geen invalide zou moeten noemen.

Iedereen mag zichzelf noemen hoe die zelf wil. Maar wanneer je over mensen spreekt, en al helemaal wanneer die persoon of personen tot een minderheid behoren, laat het woord “invalide” dan alsjeblieft waar het thuishoort: achter in het archief in een stoffige doos.

Het woord invalide komt uit het Latijn: invalidus, wat letterlijk “zwak” of “niet sterk” betekent (in- = niet, validus = sterk, gezond). Dit werd overgenomen in het Frans (infirme, invalide), waarna het in de 17e eeuw in het Nederlands werd gebruikt voor gewonde of zieke soldaten die niet meer konden vechten. Vandaar ook termen als “invaliditeitspensioen” en “invalidenhuis” voor militaire verzorgingshuizen.

Pas later, in de 19e en 20e eeuw, werd invalide een algemene term voor mensen met een handicap. Het werd gebruikt in officiële en medische contexten, maar kreeg door de jaren heen een steeds negatievere bijklank, omdat het suggereert dat iemand “ongeldig” of “niet bruikbaar” is.

Eufemisme en veroudering
Omdat invalide een associatie kreeg met “niet in staat” of “minderwaardig”, begonnen mensen andere woorden te gebruiken, zoals gehandicapt (wat letterlijk “belemmerd” betekent).

In hedendaags taalgebruik wordt invalide vaak als verouderd en negatief ervaren. Het wordt nog steeds gebruikt, maar vooral in formele of oudere contexten, en minder in de huidige inclusieve taal rond handicap en toegankelijkheid.

Nog niet overtuigd? Hieronder geef ik je een opsomming waarom je het woord invalide uit je taalgebruik moet schrappen.

1. De Letterlijke Betekenis: “Niet geldig”

Het woord komt van het Latijnse invalidus, wat “niet sterk” of “zwak” betekent. In het Nederlands lijkt invalide erg op “ongeldig” (niet geldig), wat impliceert dat iemand zonder waarde of functie is. Dit maakt de term niet alleen ouderwets, maar ook denigrerend.

2. Beperking als identiteit

Invalide werd lang gebruikt als een label, zonder erkenning van de persoon achter de beperking. Het is een voorbeeld van reductionistische taal—taal die iemand herleidt tot één kenmerk, namelijk hun (vermeende) “onvermogen”. Hierdoor wordt de mens als het ware gereduceerd tot een gebrek, terwijl beperkingen slechts één aspect van iemand zijn.

3. Historische Associatie met “ongeschiktheid”

In de 19e en 20e eeuw werd invalide gebruikt voor mensen die niet konden werken of als “last” voor de maatschappij werden gezien. Denk aan “invaliditeitspensioen” of “invalidenhuis”, wat in veel gevallen neerkwam op segregatie en uitsluiting. De term werd vooral gekoppeld aan afhankelijkheid, zwakte en nutteloosheid.

4. Negatieve Connotatie in de Samenleving

Taal beïnvloedt hoe mensen denken. Als iemand invalide wordt genoemd, roept dat beelden op van iemand die compleet onbekwaam is en niets zelfstandig kan doen. Dit voedt vooroordelen en validisme (discriminatie op basis van beperking). Mensen met een beperking ervaren vaak dat ze onderschat of genegeerd worden door deze stereotype beelden.

5. De Verschuiving naar Inclusievere Taal

Omdat invalide zo’n zware, negatieve lading heeft gekregen, is de taal veranderd. Tegenwoordig wordt vaker gesproken over personen met een beperking, omdat dit de beperking erkent zonder de persoon te reduceren tot een “niet-geldige” of “onvolledige” versie van een mens.

Kortom, invalide is niet alleen verouderd, maar draagt ook een geschiedenis van uitsluiting en negatief denken over beperkingen met zich mee. Daarom geven veel mensen de voorkeur aan termen die de persoon vooropstellen in plaats van de beperking.