Max ‘Onbekend maakt onbemind’ luidt een bekend spreekwoord; wat onbekend is, kan ook niet volledig gewaardeerd worden.
Omdat mensen met beperking vroeger het liefst buiten de samenleving werden geplaatst in een omgeving die totaal op hun behoeften afgestemd was, en betreffende personen daar vaak verzorgd werden alsof ze vleugellam waren, was er geen noodzaak de openbare ruimte toegankelijk te maken. Deze werd afgestemd op de mens die het vaakst in die ruimte aanwezig was: de niet-gehandicapte mens.
Tijden veranderen, en inzichten net zo goed. Mensen met beperking kwamen langzaam uit hun aangepaste omgeving omdat de overtuiging kwam dat we naar een gedeelde samenleving toe moesten, met daarin plaats voor iedereen. Mensen met een beperking liepen hierbij soms letterlijk tegen drempels aan, vaak opgeworpen door onwetendheid, onkunde of, in sommige gevallen, onwil.
Toetreding tot de maatschappij die niet was ingericht op mensen met beperking ging niet zonder slag of stoot, en zonder de generatie activisten voor ons die al sinds de jaren ’70 van de vorige eeuw aandacht vraagt voor inclusie, zouden we lang zo ver niet zijn als nu.
Vragen om toegankelijkheid is helaas een strijd die nooit gestreden lijkt te zijn en ondergetekenden liegen als we zouden zeggen dat het soms niet ontzettend vermoeiend is. Zo lang de wereld is ingericht volgens het medische model, waarin we de beperkingen van mensen proberen te fixen in plaats van ze te accepteren als gegeven en de barrières in de maatschappij zien als iets wat opgelost moet worden, zal deze strijd gevoerd moeten worden. Gelukkig staan er voortdurend nieuwe generaties activisten klaar. Samen maken we mensen bewust.
In onze tocht naar toegankelijkheid stuiten we zoals eerder gezegd vaak op verzet. Hoewel het steeds andere personen zijn die tegengas geven, zijn de reacties grofweg samen te vatten in een aantal categorieën. Het leek ons een goed idee deze eens op een rijtje te zetten, met daarbij ons antwoord.
We hebben allemaal wel een beperking.
Wat je hiermee bedoelt is waarschijnlijk iets anders dan wat wij horen. Je zal ons een hart onder de riem willen steken, en duidelijk willen maken iedereen zijn uitdagingen heeft in het leven. Maar je bagatelliseert daarmee de problemen waar mensen met een beperking tegenaan lopen. Eigenlijk zeg je hiermee dat het niet mijn beperking is die zo’n grote invloed heeft op alle aspecten van mijn leven. Je veegt hiermee de uitdagingen waar ik mee te maken krijg omdat ik een beperking heb, onder het tapijt. Deze uitdagingen staan los van de gewone dagelijkse zaken waar iedereen mee te maken heeft. In onze ogen heeft iemand een handicap als betreffende persoon hinder ervaart in het zoeken van scholing, werk, vrijetijdsbesteding, wonen, etc.
Je moet je niet zo druk maken en blij zijn met wat wel kan.
Deze opmerking is er een uit dezelfde categorie als de opmerking hierboven. We snappen heus je goede bedoeling, maar als je elke dag bezig bent met toegang regelen voor jezelf mag je daar best van balen en boos zijn. Boos is een normale emotie, en het is gezond om je emoties te uiten. Boos zijn is een fase van een verwerkingsproces. Als je negatieve emoties opkropt, is er ook geen ruimte voor positieve emoties.
Waarom wil je ondernemers op kosten jagen? Die hebben ook niet gevraagd om een ontoegankelijk pand. Zo werden ze vroeger gewoon gebouwd.
Het klopt dat toegankelijkheid vroeger geen serieuze optie was om rekening mee te houden, en dat we daar vandaag de dag nog de gevolgen van zien. Het is een misverstand dat we winkeliers en ondernemers dát kwalijk nemen. Toegankelijkheid zit echter in meer dan een oprijplank om binnen te komen, dus zelfs als je pand historisch erfgoed is en je aan regels gebonden bent zijn er altijd opties mogelijk.
Geef bijvoorbeeld op je website aan dat je niet rolstoeltoegankelijk bent. Of als je dat wel bent; leg uit wat jij onder die toegankelijkheid verstaat.
Heb je de ruimte niet voor een aangepast toilet, werk dan samen met andere ondernemers. Vaak zijn er in een bepaald gebied meerdere horecagelegenheden. Als er eentje een aangepast toilet heeft is dat ook prima. Verwijs dan naar elkaar en communiceer dat duidelijk naar de buitenwereld. Een toegankelijke locatie kan 15% meer klandizie verwachten (zie mkbtoegankelijk.nl)
Sommige gemeentes hebben subsidiepotjes om je website toegankelijk te maken en zaken als oprijplanken te kunnen kopen.
In Nederland is alles toch goed geregeld? In India hebben ze het pas slecht, daar moeten ze overal heen kruipen omdat ze geen rolstoel hebben.
Nederland heeft pas in 2016 het VN-verdrag handicap geratificeerd, als een van de laatste Europese landen. Hierbij heeft Nederland beloofd aan allerlei verplichtingen te voldoen. De uitvoering van het verdrag ligt op de schouders van gemeenten, die echter niet allemaal de urgentie voelen om beleid te maken en zich daaraan te houden. Van de 350 gemeenten hebben er maar 25 echt actief beleid gemaakt. Gemeenten hebben steun en wet-/regelgeving nodig van de staat, maar die heeft er de afgelopen vijf jaar niets aan gedaan.
Naar andere landen wijzen waar het slechter geregeld is mag geen excuus zijn om in het land waarin wij wonen niets te doen aan toegankelijkheid. Hierbij zeg je eigenlijk ook dat je toegankelijkheid niet belangrijk vindt, dat je het oké vindt om een grote groep mensen met beperking voor gesloten deuren te laten staan. Je vraagt ons eerst alle andere problemen op te lossen vóórdat wij op mogen komen voor onze eigen rechten. Dankjewel, je maakt mijn positie op de maatschappelijke ladder pijnlijk duidelijk.
Jij zegt dat deze situatie ontoegankelijk is, vertel dan maar hoe het beter kan.
Ik heb geen bouwkunde gestudeerd. Ik geef als ervaringsdeskundige slechts aan dat er in betreffend plan geen rekening gehouden is met mensen met een handicap. Dit kun je voorkomen door een diverse groep mensen bij je plannen te betrekken, en toegankelijkheid als basis te zien. Er zijn mensen die gestudeerd hebben die beter dan ik kunnen vertellen hoe dingen uitgevoerd moeten worden.
Ik heb wel eens zes weken in een rolstoel gezeten met een gebroken been. Ik weet precies wat het is.
Als je beperkte periode in een rolstoel hebt gezeten, heb je een bijzondere ervaring opgedaan en heb je een paar dingen gezien die echt niet handig geregeld waren. Waarschijnlijk ben je behoorlijk met je neus op de ontoegankelijke feiten gedrukt, maar heb je ook lol gehad met je mantelzorger die je duwde. Dat dagje Efteling zag er vast ineens heel anders uit dan je gewend was. Je voelde je wellicht speciaal en bijzonder, met zicht op herstel.
Vergelijk het met een bril. De eerste week voel je continue dat je een bril op hebt en dat je iets nieuws ervaart, maar na een jaar zit het in je dagelijkse routine en ben je jezelf niet meer bewust van die bril. Die hoort gewoon bij jou en niemand die er nog iets van zegt.
Zo is het in feite ook met een hulpmiddel zoals een rolstoel. Na een tijdje is het een deel van je en ben je er helemaal niet meer mee bezig. Door de ontoegankelijkheid van de maatschappij word je er wel nog voortdurend op gewezen. Een ontoegankelijk pand kan voelen als ‘verboden voor jou’. En als uitsluiting; Jij hoort er niet bij. Het maakt niet uit hoe stevig je in je schoenen staat, op termijn heeft dit negatieve effecten op je zelfbeeld.
We bouwen nou eenmaal overal trappen. Het oog wil ook wat. Jij kunt toch door de achteringang?
Je kunt prima een hellingbaan uit het zicht bouwen, naast die trap. En als ik eens achterom moet wanneer de situatie echt niet anders is, is dat heus wel prima.
Maar wil je iedereen van harte welkom heten, of alleen mensen met een gezond stel benen? En hoe moeten mensen met een scootmobiel of rollator uit de voeten kunnen? Door alleen voor een bepaalde groep mensen te bouwen sluit je anderen actief uit.
Als je je ontwerpen al vanaf de start inclusief maakt profiteert iedereen daarvan.
Je krijgt overal voorrang, mag overal gratis parkeren en krijgt de grootste paskamers. En dan wil je nóg meer?
Oei wat een vooroordelen! Met die voorrang valt dat reuze mee. Of liever, het valt tegen. Vaak moet ik achterom komen, niet zelden door een dienstingang. In attractieparken mis ik het grootste deel van de beleving. De rest van mijn gezelschap staat vaak in de reguliere rij terwijl ik met een begeleider in een steegje achteraf op mijn beurt wacht. Omdat het eerlijk moet verlopen is mijn wachttijd net zo lang als die van ieder ander.
Gratis parkeren is een mythe. Omdat ‘men’ bang is voor misbruik is het enorm lastig een gehandicaptenparkeerkaart te krijgen. En krijg je hem wel toegewezen dan kost dat gemiddeld €105. Dit is exclusief de bijdrage voor een eventuele medische keuring, en exclusief de kosten voor de keuring van de rijvaardigheid bij het CBR.
Daarnaast zijn de regels voor parkeren in alle gemeentes anders, en moeten we dat zelf allemaal uitzoeken wanneer we ergens naartoe willen.
De grootste paskamers zijn altijd als eerste bezet door ouders met kinderwagens of buggy’s, of door personen die graag wat ruimte om zich heen hebben. En als de kleedkamer dan vrij is, schiet er vaak iemand in die zogezegd voor me in de rij stond. Als er een enorme rij staat probeer ik het al niet eens meer. Ik laat dingen wel thuisbezorgen.
Kijk eens wat een toffe rolstoel er ontworpen is, hij kan zelfs trappen beklimmen. Kost maar €15.000!
Zeker tof. Maar als onze samenleving een stuk toegankelijker is heb ik zo’n rolstoel niet nodig. Ik betwijfel ook of de WMO dit wel gaat vergoeden. En dan nog…waar laat ik dat ding?
Ten slotte
We staan open voor discussie wanneer jij vindt dat we voorgetrokken worden. Maar kan die discussie plaatsvinden vanuit gelijkwaardigheid, en met erkenning van je eigen privileges en vanzelfsprekendheden?
Toegankelijkheid is geen taart die verdeeld moet worden, waar meer toegankelijkheid voor mij minder toegankelijkheid voor jou betekent.
Iedereen profiteert van een inclusieve samenleving.
Tekst geschreven door Marijke en Max
